بعضی ها تعداد گویشوران را معیار قرار داده اند؛ مثلا اگر تعداد کمتر از حد خاصی شد این زبان در حال مرگ است.
بعضی ها سن گویشوران را معیار قرار داده اند؛مثلا گفته اند  اگر سن چهل سال به پایین ان زبان را صحبت نکردند آن زبان در حال زوال است.
تقسیم بندی ها خیلی متفاوت هستند که اگر شما بخواهید جستجویی کنید فقط سه چهار صفحه اختلاف نظر زبانشناس هاست که برای مرگ زبانها چه معیارهایی دارند.
چیز قابل توجهی که وجود دارد این است که انقراض گونه های جانوری را مقایسه میکنند با انقراض زبان ها.
میبینند همانطور که ما در مورد انقراض دایناسورها یا گیاهان صحبت میکنیم این اتفاق برای گویش ها و زبان ها هم می افتد و روندش هم خیلی سریعتر میشود و دلیلش جهانی شدن و شهر نشینی و ارتباطات است.
ارتباطات چیز بدی نیست و منکر فوایدش نمیشویم ولی شما میبینید که در دور افتاده ترین مناطق و روستاها اینترنت و موبایل و تلویزیون و ماهواره در دسترس است و این باعث میشود که گویش از حالت بکر بودنش در بیاید و کم کم دستخورده شوند و به زبان اصلی آن کشور نزدیکتر شوند.
وقتی ما میخواستیم تحقیقات گویشی انجام دهیم، به ما میگفتند به روستاها و سراغ انسانهای بی سواد و کسانی که کار اداری ندارند بروید و زبان اصلی را از بازاری ها و مثلا در بازار قدیم از آهنگرها و خراطها بپرسید. یا در مورد زبان عربی میگفتند بادیه نشین ها ارتباطات بسیار کمی دارند.ولی الان با وجود اینترنت و رسانه ها کار تحقیقات گویشی سخت تر شده است.

در حال حاضر ۶۸۰۰ زبان زنده در دنیا وجود دارد که میگویند تا پایان قرن حاضر نصف آنها از بین میرود.
یعنی اگر به فریادشان نرسیم از بین میروند و بزرگ و کوچک ندارد و این روندی است که سرعت گرفته است. و مطالعات نشان داده است که روند انقراض زبانها سرعتش دوبرابر انقراض گونه های گیاهی و جانوری است.

این که گفتم تعاریف مختلفی در مورد مرگ زبان ها وجود دارد یکی از لطیفترین و زیباترین تعاریفی که در مورد مرگ زبان ها وجود دارد،تعریفی است که دکتر علی محمد حق شناس که یکی از بنیانگذاران زبانشناسی در ایران هستند،دارند که ایشان نظرشان این است که «هر زبانی آنگاه میمیرد که آخرین شاعرش مرده باشد‌».
و اهمیت شعر و هنر و ادبیات را در حفظ زبان میگوید. یعنی همانطور که ما میخواهیم یوزپلنگ آسیایی را حفظ کنیم و کمپین راه می اندازیم و برنامه های آموزشی داریم، یک فکری هم به حال ‌گویشها باید بکنیم.
موثرترین راه حفظ گویش ها ادبیات و شعر است.اگر سه قشر مهم خانمها و جوانها و تحصیلکرده ها را گفتم کاری بود که عموم مردم میتوانستند انجام دهند، یعنی شما از جلسه بیرون رفتید با راننده آژانس و هرکس روبرو شدید دزفولی صحبت کنید. و درمورد اینکه شعرا رسالت سنگینتری بر عهده دارند
یک نکته ای بگویم که خیلی برایم جالب بود؛ چون لیسانس من ادبیات انگلیسی است نمایشنامه مَکبِِث شکسپیر را در کلاس میخواندیم، انجایی که شکسپیر میخواهد نماد زیبایی و ابهت و قدرت را نشان دهد میگوید ببر کاسپین، ببر خزری. فکر کنید چندصد سال پیش که نه اینترنتی بوده و نه ارتباطاتی ولی آوازه ببر مازندران در آثار شکسپیر ماندگار شده است.
ببر مازندران چند سالی است منقرض شده است ولی اسم و شکوه و ابهتش از طریق هنر زنده مانده چون مکبث شکسپیر سالهاست که در کل دنیا به روی صحنه می رود و اجرا میشود.
همچنین شیر ایرانی که در موزه تاریخ طبیعی همدان هست (موزه ها هم مثل کتابخانه ها آثار را نگهداری میکنند) در موزه تاریخ طبیعی همدان نمونه ی تاکسیدرمی شده ای از  شیر ایرانی   هست که زیر ان نوشته «آخرین شیر زرد ایرانی ۳۵ سال پیش در دزفول مشاهده شد» و اکنون منقرض شده است. البته ۳۵سال مربوط به زمانی بوده که آن موزه تاسیس شده که الان به ۵۰ یا ۶۰ سال رسیده است. و چقدر غم انگیز است؛ امیدواریم آن روز نیاید که گویش دزفولی فقط در کتابها باشد و مثل شیر دزفولی گویشش هم منقرض شود.

متن:سرکار خانم دکتر حجاری